La "Republica Independiente" del Couto

**Irmão de Cá** · 05/01/2010

Un reportaje de la televisión publica portuguesa, emitido ayer por la noche me ha dado a conocer este raro caso de excepción: en él se pudieron ver imágenes de excelente comunión gallego-portuguesa en una taberna local

... lástima que con una enorme bandera del C(h)erdo Guevara en el escenario

REPORTAJE: UN ENCLAVE SINGULAR

La 'república independiente' del Couto

Tres aldeas de Ourense defienden la singularidad de la que disfrutaron del siglo XII al XIX

SANTIAGO PÉREZ DÍAZ 30/07/2006

Quizá fuera cosa de una princesa fugitiva que estaba embarazada o de unos prosaicos y remotos hechos consuetudinarios, pero lo cierto es que, durante siete siglos, desde el XII y hasta mediados del XIX, existió una desconocida y pequeña Andorra en un lugar perdido de la provincia de Ourense, entre Verín y Xinzo de Limia, lindando con Portugal. Un lugar alejado de lo que se llama la gran ciudad -hasta el punto de que una de las vecinas de más edad pregunta ahora al periodista por el diario Pueblo de Madrid, desaparecido en 1983-, aunque esto no impidió a alguno de sus vecinos emigrar, y triunfar, en Nueva York.

Los tres hombres de acuerdo de Couto- XURXO LOBATO

Un cantero del lugar emigró a Nueva York.

Cuando le vieron manejar la piedra le nombraron capataz para dirigir a los obreros de la construcción

El Couto tiene algunos ejemplares centenarios de castaños, con cuyos frutos se fabricaba un 'marron glacé' que tiene gran aceptación en Francia

Los habitantes del enclave no pagaban impuestos ni en España ni en Portugal, no servían en el ejército, comerciaban libremente y se autogobernaban

Ahora que el concepto de moda es la recuperación de la memoria histórica, el diputado orensano Alberto Fidalgo (PSOE) anunció la semana pasada que presentará en otoño una iniciativa en el Congreso de los Diputados para reconocer la singularidad del Couto y promover proyectos de dinamización y desarrollo. La diputada autonómica Laura Seara ha hecho lo mismo en el Parlamento de Santiago de Compostela.

En el Couto nunca se practicó el esquí (nieva unos días al año), ni se jugó a la ruleta como en Montecarlo, ni se participó en algún evento internacional como San Marino. Tres pequeñas aldeas -Santiago, Meaus y Rubiás- conformaron un territorio autónomo, llamado hasta hoy Couto Mixto, una pequeña república que se regía por las disposiciones de sus vecinos, comerciaba libremente y en la práctica no dependía ni de España ni de Portugal. Un juez o jefe político, elegido por los vecinos, constituía la máxima autoridad gubernativa, administrativa y judicial, auxiliado por tres hombres de cada aldea, llamados hombres de acuerdo, y un vigairo de mes, el agente ejecutor.

La falta de un señor medieval, en torno al cual se cohesionase un embrión de Estado, hizo que el Couto Mixto no figure hoy en los mapas, como ha sido el caso de los tres minipaíses citados, porque el lugar no daba para sostener un señorío desde el punto de vista económico, según el historiador del Couto, Luis Manuel García Mañá.

Entre los privilegios que disfrutaban se encontraba el de no contribuir con hombres a ningún ejército y practicar el libre comercio, sin dar cuentas a nadie, por un itinerario llamado Camino Privilegiado, que todavía hoy se conserva. Gracias a este tráfico hubo vecinos que se labraron una cómoda posición. Cuando la independencia de facto finalizó en 1868, tras una laboriosa negociación que duró más de una década, comenzó un fluido contrabando entre los dos países que duró hasta 1960. De Portugal se traía tabaco, medicamentos, jabón, azúcar, bacalao y sal, tan importante para la matanza y la conservación de alimentos en los tiempos en que no existían las neveras. No había casa que no tuviera un depósito secreto para ocultarlo de las inspecciones. En sentido inverso fue muy curioso un contrabando legal sui géneris. Muchos portugueses pasaban la frontera con el calzado más usado que tenían, adquirían uno nuevo y regresaban a su país luciendo en los pies los zapatos nuevos, no sin antes arrojar a la cuneta el ya inservible. Ningún carabinero pudo reprocharles nunca nada.

Esta república tiene una extensión de 2.695 hectáreas y se ubica en el valle del río Salas entre dos cadenas montañosas, la del Cebreiro y la de Larouco Pena, en cuyas breñas quiere la leyenda que se perdiera una princesa embarazada, protegida por los vecinos del Couto de sus enemigos y donde dio a luz. Cuando llegó a reina otorgó a sus protectores los privilegios de que han gozado durante siglos. Para redondear la historia, el hijo fue san Rosendo, fundador de Celanova y obispo de Mondoñedo, si bien la historia dice que el santo vivió un siglo antes. En los mejores tiempos documentados hubo un millar de habitantes; hoy habrá una cuarta parte de esa cifra, formada por una población de edad, lo que puede apreciarse paseando por sus calles. En el verano, las mujeres se sientan por la tarde en hilera a la puerta de una de las casas para charlar y comentar la aparición de un forastero desconocido.

Cada vivienda tiene un huerto sembrado con una amplia variedad de verduras y hortalizas para el consumo del año. Esto, unido a alguna cabra, algún cerdo o vaca más la exigua pensión y lo que manden los hijos, da para vivir en este enclave. La montaña hace tiempo que apenas tiene ganado en sus pastos, cosa que no ocurre en las tierras vecinas de Portugal. El paisaje no es el típico galaico de suaves colinas, bosques, prados verdes y viñedos. En este valle se ven algunas cabezas de ganado y árboles, entre los que destacan algunos castaños de noble porte, con cuyo fruto se hace un exquisito marron glacé.

Las carreteras que ahora unen estas aldeas no tienen más de 35 años. En tiempos anteriores transitar de noche por los caminos era peligroso porque había asaltantes que estaban atentos a los caminantes que venían con dinero de las ferias y a los que desplumaban. Los vecinos más avisados iban en grupos y bien armados.

Los edificios son de piedra de granito, que abunda en la zona; en la planta baja estaban las cuadras, ahora reconvertidas para otros menesteres, y en la planta de arriba, las viviendas, orientadas hacia el sur. En algunas puertas todavía hay en la aldaba un ramito de saúco para ahuyentar los insectos y los malos espíritus.

Los jóvenes han buscado fortuna en otros lugares, principalmente en Barcelona, aunque regresan en el mes de agosto para disfrutar las vacaciones en casas de nueva planta o en la familiar modernizada. Hasta hace unos años los que salían de la comarca era para ingresar en la Guardia Civil, el magisterio o la abogacía.
Arte y artesanía

De los tres pueblos, Meaus es el que tenía más comercio, lo que se refleja en sus casas. Muchas de ellas tienen muebles antiguos y aperos de labranza en desuso y que servirían para montar un excelente museo local. En Rubiás aún queda en activo un molino comunal de harina, y en Santiago se ve el escaño corrido de piedra en el atrio de la iglesia, en donde deliberaban las autoridades. El templo conserva un retablo de madera del siglo XVII, una joya que aguarda los fondos públicos necesarios para su restauración, prometidos año tras año, según explica el párroco Miguel Blanco. Para no faltar a la tradición mágica galaica, hubo un cuarto pueblo del Couto, que desapareció hace tiempo por causas poco esclarecidas y del que no queda rastro.

Desde hace años, un grupo de vecinos quiere revivir la zona y recordar lo que fue el Couto. Todos los años a mediados de julio se celebra una ceremonia en la que se rememora el protocolo de tiempos históricos. Difícil pasar más adelante, pero gracias a este revival se ha conseguido un triunfo político y, sin exagerar, de carácter internacional. En lo alto de la sierra de Larouco, que hace de frontera geográfica y política con Portugal, este país instaló hace un año en territorio propio unos molinos eólicos. Pero dos de ellos se plantaron en terrenos de pastos comunales del Couto Mixto. Un mojón con las iniciales C. M. así lo atestiguaba. La otra parte adujo que lo que significaban las letras era Camara de Montalegre, es decir, el ayuntamiento del municipio portugués más próximo. Desempolvados algunos documentos, la razón estaba de parte del Couto y así lo reconocieron los portugueses, que ahora pagan 6.000 euros anuales.

Como indican las casas de piedra, siempre ha habido muy buenos canteros en la comarca. El abuelo de Sergio Álvarez, uno de los actuales hombres de acuerdo, emigró en los años veinte del siglo pasado a Nueva York. En cuanto le vieron manejar la piedra le nombraron capataz para dirigir las labores y enseñar a los demás obreros de la construcción. Llegó a hacer una pequeña fortuna construyendo rascacielos. Si el dicho popular afirma que ser gallego es una carrera y ser de Ourense es el doctorado, quién sabe si haber nacido en esta recóndita comarca no sea un máster de sabiduría.

La 'república independiente' del Couto · ELPAÍS.com

**Irmão de Cá** · 05/01/2010

Couto Mixto

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Ir a: navegación, procura

As Maus era un dos tres lugares que conformaban o Couto Mixto.

Coñécese como Couto Mixto (Couto Misto en portugués) a un antigo territorio autónomo que se asentaba sobre os actuais concellos de Calvos de Randín e Baltar, ao sur da provincia de Ourense, lindante co actual concello portugués de Montalegre. Ata o tratado de Lisboa de 1864 cada veciño elixía libremente a nacionalidade española ou portuguesa.
O Couto Mixto estaba constituído polos lugares actuais de Santiago e Rubiás (ambos os dous na parroquia de Rubiás dos Mixtos, concello de Calvos de Randín) e mais As Maus [1] (na parroquia de Tosende, concello de Baltar), tendo en conxunto unha superficie de 26,9 km2. A poboación, en opinión de Madoz no ano 1845, podía cifrarse en 200 veciños, equivalentes a uns 800-900 habitantes. Hoxe en día entre estas tres aldeas tan só suman 200 habitantes [2].
Índice

[agochar]

[editar] Historia do Couto Mixto

Mapa da fronteira hispano-portuguesa na zona do Couto Mixto (en verde) e os Pobos promiscuos (á dereita)

Non existen documentos que acrediten historicamente a orixe da institución: disque foi queimada polo exército do mariscal Soult en 1809, no transcurso das guerras napoleónicas, segundo fuxían das tropas inglesas. Aínda así, sábese que o Couto naceu ligado ó Castelo da Piconha, vencellado co tempo á Casa de Bragança, na Baixa Idade Media (século XII). En 1518, por causa dos enfrontamentos entre as xentes de Barroso e Randín, os habitantes do Couto procuraron apoio no Conde de Monterrei, apoio que se mantería até o fin do Couto. Un documento de 1530 define os lugares de Santiago e Ruvyaes como mistigos de Portugal e Gallyza. Consta tamén documentado que, en 1540, houbo que ratificar os acordos de 1518, ante a persistencia dos conflitos entre os mixtos e os veciños da raia.
En 1819 asinouse, no adro da Igrexa de Santiago, un documento no que se recoñecían os privilexios do Couto e se ligaba á Casa de Bragança e á diocese de Ourense. Naquela época, os tres lugares formaban unha mesma parroquia e o párrocos eran nomeados polo bispo de Ourense.
En 1851 formouse a Comisión Mixta que tería que dirimir os límites entre os dous estados. Esta Comisión visitou as terras do Couto Mixto e dos Pobos promiscuos en xullo de 1856 pero non se chegou a acordo ningún porque os portugueses propoñían dividir o Couto seguindo o cauce do río Salas, de modo que Santiago e Rubiás pasaran a ser portuguesas e As Maus española. O representante da delegación española, Fidencio Bourman, negouse a esta pretensión argüíndo que a negociación territorial era competencia dos respectivos gobernos e que tiña que resolverse por vía diplomática. En 1863 houbo unha segunda proposta, tamén rexeitada, segundo a cal Santiago pasaría tamén a España.
Por fin, o 29 de setembro de 1864 presentouse e asinouse o Tratado de Lindes que remataba definitivamente coa institución do Couto Mixto: España entregaba a Portugal os tres Pobos promiscuos (Soutelinho da Raia, Lamadarcos e Cambedo) a cambio dos que constituían o Couto Mixto. Estes tres lugares portugueses están situados poucos quilómetros ó leste do Couto Mixto, sobre a mesma raia fronteiriza e vivían nunha situación parecida, pero sen os privilexios que caracterizaban ao Couto Mixto. Actualmente, Cambedo pertence a Montalegre, e Soutelinho e Lamadarcos a Chaves.
Á marxe de establecer a territorialidade española do Couto Mixto e portuguesa dos Pobos promiscuos, o Tratado de Lindes deu un prazo dun ano para que os habitantes destes lugares optasen definitivamente pola nacionalidade da súa preferencia.
A ratificación do tratado e a entrega dos territorios foi celebrada o 23 de xuño de 1868 na igrexa de Santiago. Os días 27 e 28 do mesmo mes, nunha cerimonia similar, realizouse o acto oficial da entrega dos pobos promiscuos ó goberno portugués [3]. A vixencia do Tratado dos Lindes entrou definitivamente en vigor o 5 de novembro de 1868.
Artigo 27. Tendo pasado integramente ao dominio e soberanía de Portugal, en virtude de artigos décimo e undécimo [4], os tres pobos promiscuos denominados Soutelino, Cambedo e Lamadarcos, e quedando á súa vez baixo o dominio e soberanía de España, en virtude do artigo sétimo [5], os tres pobos do Couto Mixto, chamados Santa María de Rubiás, Santiago e Meaus, conveñen ambas as Partes en que así os habitantes dos pobos promiscuos que sexan realmente súbditos españois, como os habitantes dos pobos do Couto mixto que sexan realmente súbditos Portugueses, poidan conservar a súa nacionalidade, se así conviñéselles. Ao efecto, tanto os uns como os outros declararán a súa decisión ante as Autoridades locais no término dun ano, contando desde o día en que se poña en execución o presente Tratado. Nun principio, os tres lugares foron asimilados ao concello de Baltar pero os habitantes de Santiago e Rubiás, máis relacionados con Calvos de Randín, reclamaron a súa inclusión neste segundo concello, o que lles foi concedido pola Deputación de Ourense o 29 de maio de 1870, que creou a tal efecto a parroquia de Rubiás dos Mixtos.
En 1906, os gobernos español e portugués recoñeceron terreos para pasto comunal, para uso de gandeiros dos dous lados da fronteira, sen que iso modificase o trazado desta.
[editar] O Couto Mixto na actualidade

Placa conmemorativa, na igrexa de Santiago.

En 1998 creouse a Asociación de Amigos do Couto Mixto coa finalidade de recupera-la súa memoria histórica. Forman parte desta Asociación persoeiros da cultura galega como Luís García Mañá, Bieito Ledo Cabido, Xesús Ferro Ruibal, Xosé González Martínez ou Antón Pulido.
Desde o ano 2000, esta Asociación nomea anualmente tres Xuíces honorarios entre as personalidades ou organizacións que destaquen no seu labor cultural e etnográfico. Aos nomeados entréganlle simbolicamente unha chave que lembra a que portaban os homes de acordo.
Outras finalidades da Asociación de Amigos do Couto Mixto son o desenvolvemento de actividades culturais (como os cursos de verán celebrados en colaboración coas universidades de Vigo e de Tras-os-Montes), o proxecto dun Museo Aberto do Couto Mixto (en colaboración co concello de Calvos) e a publicación de diferentes estudos de investigación (como o Inventario microtoponímico do Couto Mixto).
O Couto Mixto recibiu no 2002 o Premio da Fundación Premios da Crítica, na súa sección de Iniciativas Culturais, "pola recuperación da autoestima e memoria histórica coma parte dun espazo xeográfico e cultural, por favoreceren o reencontro da convivencia entre Galicia e Portugal a partir das raíces comúns e por recuperaren unha manifestación de riqueza antropolóxica e cultural que, neste caso, é un exemplo de mestizaxe cultural". Ese mismo ano, a mesma Fundación elixiu o Couto Mixto para presenta-lo manifesto "Falamos unha lingua milenaria" [1], no que numerosos persoeiros destacados na cultura galega proclamaban a súa fidelidade ao galego como lingua propia e independente. Nese mesmo acto, erixiuse en Santiago de Rubiás un milladoiro de pedras e palabras.
En maio de 2008 inaugurouse no adro da igrexa de Santiago unha estatua en bronce que representa o último Xuíz que tivo o Couto e que asistiu á extinción do seu estatus especial, don Modesto Delfín Brandón [6]. A falta dunha imaxe deste home, a estatua representa, sentado no banco corrido do muro de pedra do adro, un home coa roupa da época e provisto do bastón de mando que distinguía aos Xuíces, nun deseño obra de García Mañá. O escultor foi o vigués José Molares.
[editar] Réxime administrativo do Couto Mixto

A orixinalidade deste enclave foi a de manter a súa propia organización, desvencellada das coroas portuguesa e española, nunha estrutura política equiparable en boa parte a unha república democrática.
Entre os dereitos e privilexios máis representativos sinálanse o de asilo (para os fuxidos da xustiza hispana e lusa), o de non dar soldados, a exención de impostos, a liberdade de comercio (como o sal, produto estanco ata 1868 [7]), liberdade de cultivos como o tabaco e outros máis. Para exercitar ditos privilexios, no tocante ó comercial, dispuñan dun camiño inmune a acción dos gardas da fronteira. Este camiño comunicaba o Couto coa vila portuguesa de Tourem, atravesando terras galegas de Randín nun percorrido duns seis quilómetros.
O arquivo e os selos do Couto Mixto gardábanse nunha arca de madeira custodiada na sancristía da igrexa de Santiago, que se consideraba a capital política do territorio. Fechábase con tres chaves, gardada cada unha por un dos tres pobos e das cales o xuíz gardaba unha, á que lle correspondía ao seu lugar. Para abrila celebrábase unha solemne cerimonia: debíanse reunir doce homes máis os tres gardiáns das chaves, un total de cinco por pobo. A arca actual, restaurada, conserva desde 1998 documentación referente á recuperación da memoria e mantense a tradición das tres chaves.
[editar] Os privilexios do Couto Mixto

[editar] Nacionalidade

Os habitantes do Couto Mixto non se atopaban obrigados a unha ou outra nacionalidade, podendo inclinarse, dependendo de razóns xeográficas, familiares ou tradicionais, por unha, por outra ou por ningunha. Xa se mencionou que, rematada a independencia do territorio, concedéuselles un ano de prazo para optar por unha ou outra nacionalidade.
O momento en que tradicionalmente se exercía esa opción era no día das vodas, é dicir, o día no que constituían familia propia. Os que optaban por Portugal bebían un cáliz de viño pola honra e á saúde do rei portugués, inscribindo a letra "p", de Portugal, na porta do domicilio conxugal; aqueles que optaban por España, brindaban á honra e saúde do rei español, inscribindo a letra "g", de Galiza, no seu domicilio. Esta práctica, que parece estar limitada aos anos 1842 e 1843, foi substituída pola inscrición doutros símbolos (nomes, datas, cruces, etc.) cando as autoridades de ambos os países comezaron a cuestionar os privilexios do Couto.
Con esas marcas na porta da casa, sometíana á lexislación de España ou á de Portugal, coa particularidade de que podían diferenciar espazos dentro da mesma casa baixo unha ou outra soberanía:
... por lo cual bastaba que el propietario, al construir o reedificar su casa, dijera a qué nacionalidad quería perteneciese el inmueble, si ya no aplicaba una habitación a cada una. [8] Concretamente, os seus habitantes non estaban obrigados a utilizar documentos de identidade persoais, non estando suxeitos aos efectos xurídicos dunha nacionalidade: eran considerados como "mixtos".
Os habitantes do Couto non contribuían nin ao Exército portugués nin ao español, nin siquera en tempo de guerra. Este dereito de exención de sangue foi motivo dun grave conflito en 1809, cando a xunta de armamento da Boullosa chamou a servir ao Rei a tódolos mozos do Couto, orde que tivo que derrogar o Marqués de la Romana.
Os habitantes do Couto non estaban obrigados a participar nos procesos electorais e nos asuntos políticos nin en Portugal nin en España.
[editar] Autogoberno

Os habitantes do Couto tiñan o privilexio do autogoberno, mediante a elección dun Xuíz ou Alcalde polas cabezas de familia das tres aldeas, elección celebrada no inverno cada tres anos. Este Xuíz exercía as funcións gobernativas, administrativas e xudiciais fronte a delitos cometidos dentro dos límites do Couto, xa que noutros aspectos estaban sometidos ós xulgados de Montalegre (Portugal) e de Xinzo de Limia, segundo a nacionalidade que detentasen. O Xuíz auxiliábase polos homes de acordo ou homes bos, tamén electos en cada un dos tres poboados, dous por lugar, e polo Vigairo do mes, que executaba as decisións do Xuíz. Alén diso, había a posibilidade de tomar acordos en concello aberto (asemblea), na praza pública ou no adro da igrexa, por tódolos veciños.
O nomeamento do Xuíz tiña que ser ratificado polo correxidor de Montalegre, en nome da Casa de Bragança, quen lle entregaba unha insignia que aquel colocaba no cinto. Cara 1834-1836 desapareceu esta ratificación portuguesa.
A Xunta que rexía o Couto alternaba anualmente a súa sede nun lugar diferente dos tres que o constituían. Os habitantes do Couto con dereito a voto podían empregar o dereito de revogación (volver chamar a votación), que consistía na posibilidade de mudar os representantes electos antes do final do seu mandato se se detectaba un mal desempeño das funcións para as que foron elixidos [9].
[editar] Tributos

Os habitantes do Couto Mixto non estaban obrigados a pagar tributos a Portugal ou a España, nin os debidos pola terra, pola práctica de actividades comerciais ou industriais, por consumo, sucesión ou outros. Ese feito levou a moitas persoas a contraer matrimonio e estabelecerse no Couto, para evitar o pago de tributos, ao mesmo tempo que estimulou unha dinámica actividade comercial, clasificada moitas veces polas autoridades de ambos os países como contrabando. Beneficiábanse do feito de que os "mixtos" non podían ser detidos ata unha legua dos límites do Couto e nin nos camiños ou vereas privilexiadas, ou por actividades consideradas como ilícitas.
[editar] Impresos oficiais

Tampouco estaban obrigados ao uso de papel selado, podendo facer uso de papel común en todos os tipos de acordos e contratos. Do mesmo modo tampouco estaban obrigados a pagar dereitos polo rexistro de propiedade, como no caso de hipotecas.
[editar] Dereito de asilo

Nin as autoridades portuguesas nin as españolas podían entrar no Couto en persecución dun individuo, excepto no caso de determinados delitos, como o homicidio e outros delitos de sangue. Este dereito, probable reminiscencia dos primitivos coutos de homiciados, incomodaba bastante ás autoridades de ambos os países, o que, historicamente, se traduciu pola acción esporádica, ben da xustiza portuguesa, ben da española, no territorio do Couto.
Do mesmo modo, o Couto podía negar aloxamento ás forzas militares de ambos os países, práctica que en diversas ocasións non se respectou diante da superioridade numérica das tropas visitantes, especialmente durante as guerras napoleónicas do século XIX.
[editar] Agricultura, gandería e comercio

Os veciños do Couto dedicábanse ao cultivo de liño, millo, patacas, etc., á cría de gando (especialmente de vacas de raza cachena), á fabricación de apeiros agrícolas e ao comercio de todos estes produtos nas feiras dun e doutro lado da fronteira. Esta actividade agrícola e gandeira estaba marcada pola súa situación xeográfica pero nunca pasou de ser unha actividade de subsistencia [10] polo que se dedicaban principalmente ó comercio, amparándose nos privilexios que os dous países lles concederan. Así, destacaba o comercio de sal e de tabaco. Podían cultivar todos os xéneros, inclusive aqueles obxecto de estanco, como o tabaco, controlado con rigor en ambos os países. Xa en 1785 se fixo a primeira proposta para que, de forma conxunta, España e Portugal destruísen os cultivos de tabaco no Couto, pero non tivo éxito. Finalmente, por acordo dos dous países, este privilexio foi abolido en 1850 mantendo unicamente a autorización para cultivar 300 pés de tabaco anuais, para autoconsumo.
Canto ó comercio do sal, sometido a réxime de estanco en España pero non en Portugal (ata 1868), tratábase do sal marino portugués, de excelente calidade, que logo vendían por ferrados por todo Ourense.
Podían frecuentar as feiras das comarcas limítrofes, comprando e vendendo todo tipo de gando e mercadorías sen a obriga de pagar dereitos ou de presentar guías, documentos aduaneiros ou de calquera tipo. Tamén estaban autorizados para a venda de produtos farmacéuticos, para o que non se esixía ningunha titulación.
[editar] Camiño privilexiado

Os habitantes do Couto dispuñan dun camiño privilexiado que, partindo do Couto, atravesaba as terras de Calvos de Randín, na Galiza, e de Tourem, en Portugal, o seu destino. Era delimitado por mouróns ou marcos de pedra, marcados con diversos sinais, como cruces.
Utilizado para o tránsito de persoas e de mercadorías, as autoridades de ambos os países non podían realizar ningunha aprehensión dentro dos seus límites (nin de contrabando), nin podían molestar os seus usuarios.
Os habitantes do Couto non necesitaban de licenza para o porte de armas de calquera clase (de caza ou de defensa), nin dentro do Couto, nin no camiño privilexiado.
[editar] Notas

↑ Este lugar das Maus coñecíase como Meaus na época do Couto Mixto e así aparece en moita da bibliografía sobre o tema. Incluso na web do Instituto Nacional de Estadística aparece co nome de Meaus, pero tamén Rubiás dos Mixtos aparece como dos Mistos. A páxina web da Asociación de Veciños do Couto Mixto tamén dá a forma Meaus.
↑ Segundo os censos do INE a poboación de cada lugar no 2007 era de 97 habitantes en Rubiás, 65 en Santiago e 38 nas Maus.
↑ O día 27 de xuño en Soutelinho e o día 28 en Cambedo e Lamadarcos.
↑ No artigo 10º establecíase que O pobo promiscuo de Soutelinho pertencerá a Portugal, demarcándose en territorio de España una zona de 90 a 100 metros de ancho contigua á poboación. E o 11º que Os dous pobos promiscuos de Cambedo e Lamadarcos, cos seus actuais termos, pertencerán a Portugal.
↑ Que establecía que Portugal renuncia en favor de España a todos os dereitos que poida ter sobre o terreo do Couto Mixto e sobre os pobos situados no mesmo, que quedan en territorio español.
↑ Outras fontes dan o apelido Branden.
↑ O réxime de estanco consistía na prohibición da produción e venda libre de determinados produtos controlados polo Estado, que fixaba prezos, taxas e puntos de venda autorizados.
↑ Geografía General del Reino de Galicia. Provincia de Orense.
↑ LÓPEZ MIRA, Álvaro Xosé (2008): O Couto Mixto: Autogoberno, fronteiras e soberanías distantes. Madrygal, 11: 38.
↑ O Couto Mixto só contaba cunhas 850 hectáreas de terras de cultivo e pasto, menos dun terzo da súa superficie, sendo o resto de terras montañosas.

[editar] Véxase tamén

[editar] Bibliografía

GARCÍA MAÑÁ, Luís Manuel (2005): Couto Mixto. Unha república esquecida", Edicións Xerais de Galicia, Vigo. ISBN 84-9782-325-7.
Enciclopedia Galega Universal, Ir Indo 2002.
Gran Enciclopedia Galega, Silverio Cañada 2003.

[editar] Ligazóns externas

Xornais:

Outros: